Page 35 - Çalıkuşu kasım 2022_son

Kişilik Testlerinin Problemleri:

Testlerin Söylediği Kişi Olmayabilirsiniz!

Uzm. Psk. Danışman Bingül KEMİKSİZ UZEL
2005 sonbaharında, sihirbaz Derren Brown, tuhaf bir deney yaptı: Bir grup gönüllüden do-

ğum günü tarihlerini istedi ve ardından her birine kişiselleştirilmiş bir astroloji raporu verdi.
Brown, hiçbiriyle tanışmadan, onlara kişiliklerinin en mahrem yönlerini anlattı. Gönüllüler,
duyduklarına inanamadılar. Kendilerine tamamen yabancı olan bu kişi, hayatları hakkında na-
sıl bu kadar çok şey biliyordu? Gönüllülere daha sonra astroloji raporu hakkında yorumları
sorulduğunda, okuduklarını “şok edici derecede doğru” olarak tanımladılar.

Aslında gerçek, pek de öyle değildi. Brown, her gönüllüye kelimesi kelimesine aynı astroloji

raporunu vermişti! İnsanların neredeyse hepsi, kendi yaşamlarının ve yaşadıkları zorlukların
benzersiz olduğunu düşündükleri için, okudukları raporun da kendilerine özel olduğunu dü-
şünmüşlerdi. Brown, deneyi İngiltere, Amerika veya İspanya’da her uygulanışında, aynı stan-
dart astroloji raporu aynı şekilde nitelendirildi: “Şok edici derecede doğru!”

Neden Kendimizi Anlamak İçin Başka Araçlara İhtiyaç Duyarız?

Brown’ın deneyi kesinlikle bilimsel yöntemlerle yapılmamıştı; ama insan psikolojisinin tuhaf
bir yönünü gözler önüne serdi: Olmayan şeyleri görme eğilimindeyiz. Bu, bulutlardaki şekilleri
(veya yanmış tostta oluşan çeşitli figürleri) gördüğümüzde ve kendi hayatımızı anlamlandır-
maya çalıştığımızda da karşımıza çıkan bir durumdur. Hayatın anlamını bulmak için günü-
müzde hâlâ astrolojiye başvuran çok sayıda insan olsa da günümüzde çok daha fazla sayıda
insan psikolojik testlere güveniyor. Yıldızların yerini artık testler aldı. “Kanıta dayalı psikoloji”
kisvesi altında bu testler, insanlara kim olduklarını ve daha sonra hayattaki hangi yolun onlar

için en uygun olduğunu söylediğini iddia ediyor:

“İçe dönük biri misin? O zaman satış ve yönetimdeki pozisyonlardan uzak dursan iyi olur.”

“Mantıklı bir düşünür müsün? O zaman geleceğini istatistik ve muhasebe alanında aramak
isteyebilirsin.”

Ancak hiçbir kişilik testi hatasız değildir. Birçok test, istatistiksel eksiklikleri ve metodolojik
başarısızlıkları nedeniyle eleştirilerin hedefi olur. Ancak bunun gibi kişilik testlerinin dışında
bile, kişilik hakkında düşünme şeklimiz derinden kusurludur. Bu kusurun nedenleri ise şu şe-
kilde açıklanabilir:

34